İzmir Fuarı sırasında Cem Karaca boş bir gününde Filistin pavyonunu gezerken ziyaretçi defterine ‘Egemen güçlere karşı yürütülen bütün bağımsızlık savaşlarının başarıya ulaşacağına inancım var. Namuslu bir Türk aydını ve devrimcisi olarak kardeş Filistin halkına başarılar dilerim’, yazıyor. Satırlarını okuyan Filistinliler, gazino kulisinde Karaca’ya ulaşıyor ve ondan, davalarına destek verecek bir plak doldurmasını istiyor.
Pop müziğin en kaliteli şarkı sözü yazarlarından olan, Anadolu Pop’un öncüleri arasına adını yazdıran, halk müziğini çağdaşlaştırma yolunda önemli işler yapan, ancak bu kulvarda pek uzun kalmayan, kısa yaşamında her zaman ‘kendi yolunda’ yürümüş, doğrularından ödün vermeden çizgisini korumayı bilmiş Fikret Kızılok 77 yıl önce bugün dünyaya gelir.
Kemençe deyince akla ilk gelen sanatçılardan Cüneyt Orhon. Müzik tarihinde yeri değerli ve önemli. Hem akademik, hem de popüler müzikte yaptığı çalışmalarla bir dönemin müzik zevkinin şekillenmesine büyük katkısı var. Radyo reklamlarında Orhon Reklam adlı kuşakta, gerek eşi Özdal Orhon’un yorumladığı parçalarla, gerekse enstrümantal icralarla önemli bir dinleyici kitlesi yakalıyor 70’lerin başında.
Yirmi yıl önce, Cahit Berkay'ın yaşamıyla ilgili bir kitap projesi sürdürürken, zamansızlık nedeniyle çalışma yarıda kalmıştı. Geçen bunca yıl Berkay'la ilgili doyurucu bir kitap gelmeyince, elimdeki kayıtları kağıda döküp tarihe not düşmek istedim. İşte Berkay'ın çocukluğu, gençliği ve Moğollar'ın ilk dönemiyle ilgili anlattıkları:
Artık 'Harbiye’ yok; 1834’te açılmış okulun yeni adı 14 Kasım 2016’dan sonra MSÜ Kara Harp Okulu. ‘Harbiye Marşı’ ise hala halkın en sevdiği marşlardan biri; sosyal medyaya göre birincisi. Sözleri, çoğumuza göre İstiklal Marşı kadar anlamlı. Ülkenin varlığını korumak adına, moda deyimle ‘alayına gider’ yapan, tüyleri diken diken eden söylem…
Özkan Uğur’un ardından fiilen sona eren Mazhar Fuat Özkan’ın diğer iki üyesinin yola nasıl devam edeceği merak konusu. Uğur varken de uzun süre solo çalışmalara ağırlık veren, sadece konserlerde bir araya gelen üyeler ikili olarak neler yapacak? Bekleyip göreceğiz. Ele güne karşı yalnız kalan Mazhar Alanson ile Fuat Güner’in 1960’larda başlayan birlikteliğinin öyküsünü Kentin Türküsü: Anadolu Pop/ Rock kitabından derledik:
Sezen Aksu'nun doğum günü 13 Temmuz. Nüfus kütüğünde 69; profesyonel müzikte 49. yılı Sezen Aksu’nun. Şarkıların aksine ne yaşanmamış, ne de kaybolan yıllar bunlar. Çok genç yaştan popun ana kraliçesi; yazdıkları, söyledikleri de 'Deli Kızın Türküsü'.
Yıl 1996; Teoman’ın (O zamanlar soyadı Yakupoğlu’nu da kullanıyor) ilk albümünü hazırladığı günler. Bizi, Cumhuriyet Gazetesi adına son derece sade düzenlenmiş evinde kabul ediyor ve albümüyle ilgili tüyolar veriyor:
Yeşilçam’ın en büyük güldürü ustalarından Kemal Sunal’ı yitireli 23 yıl (03 Temmuz 2000) oldu. Her ölüm erkendir ama Sunal’inki daha bir erken ve zamansızdı. Yetmişli ve Seksenli yıllarda tipten tipe girerek, orta halli komedilerle Türkiye’nin en büyük eğlence kaynaklarından biri olan Sunal, son döneminde farklı filmlerde oynamaya başlamıştı. Yetmişli yıllarda Kemal Sunal’ın başrolleri ilk günlerde geniş kitleleri yakalayamamıştı. Filmler, taşradan gelip kente kabul edilmeyi bekleyen kitleyi ele alıyordu ve bu insanlar beyazperdede kendilerinin eleştirilmesinden, onlarla alay edilmesinden hoşlanmıyordu.
Türlü olanaksızlara karşın filmleri bitirmeye kararlı Atadeniz. İskelet kostümü giyen, kafasını kaplayan muşambadan maskesi olan Kilink’in suratında hep aynı bakış. Ağzı oynamıyor ve muşambanın altından konuşuyor. Atadeniz’in bize anlattığı üzere en çok bu maskeyle uğraşıyor yapım ekibi. Muşambanın üzerine mürekkeple çizilen dudak ve dişler, Kilink kadınlarla öpüşünce siliniyor ve bütün mürekkep kadın oyuncunun dudağına bulaşıyor. Sonunda oto sanayiden bulunan özel boyayla sorun hallediliyor.
70’lerle 80’lerin gençlik ve müzik dergisi HEY’in 7 Aralık 1985 tarihli sayısında yayınlanan ‘Erkin, Bir Pizzacıda Onur Savaşı Veriyor’ başlıklı haber o günlerde büyük yankı yapmıştı. İmzasız yayınlanan haberde, gönlündeki plağı yapabilme uğruna Erkin Koray’ın bir pizzacıda piyano çalıp şarkı söylediği yazıyordu.
Kenti anlatan besteleri vardı ve grup kentli rock kavramını ilk dillendirenlerdendi. Albüm için kayıtları bitirmişlerdi. Ancak, plak şirketi şarkıların satmayacağını söyleyince makaradaki bantları sokakta yokuştan aşağı boşaltıp tüm kayıtları imha etmişlerdi. TANK 1975'de dağıldı.
1934, İstanbul doğumlu. İstanbul Erkek Sanat Enstitüsü mezunu. Asıl mesleği dökümcülük ama taksi şoförlüğü yapıyor, filmcilere de minibüs kiralıyor. Direksiyon başındayken 1960’ların ortalarında figüran olarak Yeşilçam’a giriyor. Birçok siyah beyaz, vurdulu kırdılı filmde oynuyor. Asistanlıktan yeni yönetmenliğe geçmiş bir genç ona başrol şansı veriyor Parçala Behçet filmiyle. Yeşilçam renkliye geçmiş ama Parçala Behçet siyah Beyaz. Önce kimse filmi göstermek istemiyor ama Parçala Behçet, reklamsız, magazinsiz büyük iş yapıyor. Behçet Nacar (Behçet Nacaroğlu), bu filmden sonra ‘jön’ olarak Beyoğlu’nda dolaşmaya başlıyor.
Geniş arşivi, biyografik yazıları ve arşiviyle Agah Özgüç’le birlikte Yeşilçam’ın tarihini tutmuş isimlerden Turhan Gürkan (d. 1926, Bafra/Samsun). Mesleğe 1946’da Millet dergisinde başlıyor. Dergi adına iki yıl Anadolu’da dolaşıyor. Askerlikten sonra İstanbul Ekspres’te spor muhabirliği, arşiv memurluğu yapıyor. Gazeteci olarak ‘sanat’ı takip etmeye ise Türk Sesi gazetesinde tiyatro yazılarıyla Bu arada Tanin gazetesi adına 11 ay Yassıada Duruşmaları’nı izliyor.
Tarih 23 Aralık 1990; Cumhuriyet’in Pazar ekinde Haftanın Konuğu olarak, Kayahan’ın genç vokalisti Demet Sağıroğlu ağırlanıyor. Söyleşi şöyle akıyor:
Fikret Kızılok ile eşi Şeyda Kızılok tarafından, 1983 sonbaharında İstanbul Bostancı Çatalçeşme’de kuruluyor Çekirdek Sanatevi. Aslında burası, diş hekimi olan Fikret Kızılok’un muayenehanesinin genişçe salonu. Cumartesi, pazarları konserler yapmayı, sergiler açmayı planlıyorlar. Kapasite aşağı yukarı 35 kişi; hiçbir şekilde sayı zorlanmıyor. Önceleri eş, dost, ahbap geliyor; canlı keman performansı eşliğinde içkilerini yudumluyorlar. 21.00 sularında bahçeye çıkılıyor, sohbet açık havada devam ediyor.12 Eylül dönemi; alternatif müzik üretenlere, ana akımın dışında seyreden iyi ve nitelikli müzisyenlere kapısını açan Çekirdek Sanatevi konserlere başlıyor. Amaç, az sermaye ile kent ozanlarının özgürce yaptıklarını bilinir kılmak…
1971’de Burhan Tonguç, Vedat Yıldırımbora ile Orhan Gencebay, Doğu müziği üzerine deneyler yapmak amacıyla güçlü bir grup oluşturmayı planlamıştı. Gencebay’ın bireysel çalışmaları nedeniyle proje bir türlü hayata geçemeyince, 1972’de Tonguç ile Yıldırımbora 'Grup Metronom’u kurdu. Amaç, plaklardaki müzikal performansı gazino sahnesinde yakalayamayan yıldızlara, aynı kaliteyi sunabilecek bir grup yaratmaktı. Şantözlüğünü Mine Koşan’ın yaptığı ilk Metronom kadrosunda şu isimler yer aldı:
Sadece 1964’te 22 filmde oynuyorlar ve topladıkları hasılat o yıl İtalya’daki gişe toplamının yüzde 10’una ulaşıyor. Çoğunlukla mafya, din, spor, hukukla ilgili, senaryoları çok basit, hatta büyük ölçüde doğaçlamaya dayanan, hızlı çekilen, prodüksiyon bütçeleri son derece sınırlı filmler yapıyorlar. Aynı gün üç filmi bir arada çektikleri oluyor. Önceleri eleştirmenler tarafından küçümsenen bu yapımlar sonra kabul görüyor ve yaratıcı komediler diye etiketleniyor.
Otuz yıl önce Ahmet Kaya artık iyiden iyiye yerli müzik camiasının zirvesinde. Ünlü bir şirketten çıkarmış son kasetini ve yeni işler için hazırlık aşamasında. Yoğun tempo arasında kısıtlı bir zaman süresi için randevu alıyoruz ve Şarkılarım Dağlara kasetinin öyküsünü, piyasayla ilgili saptamalarını öğreniyoruz. 12 Ekim 1994 tarihinde Cumhuriyet Gazetesi’nin müzik sayfasında yayınlanan söyleşi şöyle akıyor:
Türkiye’nin televizyonla yeni tanıştığı günler. Beyaz camdaki her şeyin gündem olduğu dönemde çocuklara yönelik Gelin Yarışalım adlı program daha bir fark yaratıyor; özellikle de açılış şarkısı. Oktay Tem, sunuculuğunu da yaptığı yarışma için yazdığı besteyle bir anda ünleniyor ve TV’nin ilk yıldızlarından biri oluyor. Şarkının getirdiği ünü, daha sonra Eti Bisküvisi’sinin ‘Bir bilmecem var çocuklar’ reklamıyla pekiştirmeyi başaran Oktay Tem, HEY Dergisi’nin 3 Ocak 1973 tarihli sayısında şöyle anlatıyor ‘Gelin Yarışalım’ı:
Nisan sürüyor… 43. İstanbul Film Festivali başladı… Festival tarafından sinemaya gönül ve emek veren isimlere takdim edilen Sinema Onur Ödülleri, 16 Nisan gecesi Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda düzenlenen açılış töreniyle sahiplerine sunuldu... On iki gün sürecek festivalde ‘haydi salonlara!’ diye bir uyarı yapmaya gerek bile yok sanırım. Festival önerilerimi yeniden anımsatayım o halde… Beşi yerli yapım olmak üzere toplam on iki yeni filmlik kalabalık bir hafta var karşımızda! Basın gösteriminde izlediğim Alex Garland’ın dördüncü uzun metraj kurmacası ‘Civil War / İç Savaş’, haftanın notlarımız arasında yer alan tek yenisi.
Çeyrek yüzyılı aşkın, başta pop olmak üzere müziğin tarihini tutan, radyo programları üreten, kitaplar, eleştiriler yazan, plaklar çalan Naim Dilmener bu uzun yürüyüşün Gazete Pazar ile Radikal adımlarında kaleme aldığı yazılarıyla, müzik serüvenimizden önemli ve değerli isimleri bizlerle paylaşıyor.
Ülkeyi harap eden bir iç savaştan sonra hâkimiyeti ele geçiren güçler Başkan’ı öldürmek ve son noktayı koymak ister. Bu ana tanıklık etme çabasındaki farklı kuşaktan dört gazeteci de New York’tan Washington’a yola çıkar. Garland’ın distopik filmi ‘İç Savaş’ Trump dönemiyle su yüzüne çıkan politik meselelere ama asıl olarak zor zamanlarda gazetecilik ve meslek etiğine odaklanıyor. UĞUR VARDAN (HÜRRİYET/20.04.2024)
Gündemdekilere ve vitrindekilere aldırmadan upuzun sinema tarihinden cımbızla seçilen hoş filmler, insan kokan öyküler, gözden kaçanlar, ıskalananlar, pamuklara sarılması gereken mütevazı başyapıtlar ve diğerleri Hilal Çetinder’in kaleminden Film Makarası’nda…
Berlin Film Festivali izlenimlerinden sonra, yazılarımıza biraz ara vermek durumunda kalmıştık. Bu arada vizyona giren bir grup filmle yorumlarımıza devam edelim. Senenin şu ana kadar en çok ses getiren filmi olarak Dune’un ikinci bölümünü atlamayalım, onunla başlayalım. Vizyonda çok ses getirmese de Reha Erdem’in yeni filmine ve Demir Pençe’ye de bir göz atalım. Sonra da Köylüler’e, Hayalet Avcıları serisinin yeni filmine bakarak devam edelim. Menümüzde, birkaç yıldır vizyon sırasını bekleyen Eflatun ve enteresan bir yabancı korku filmi de var.
Barış Akpınar ve Senem Akdemir'in sunumuyla TRT ses yarışmalarında çok sevilmiş genç yorumcular bugün 20.00'de Vuslat programında müzikseverlerle buluşuyor.
Yeni fotoğrafı görmek, müzikseverlerin beğenisinin ne kadar değiştiğini öğrenmek için yerli rockta ‘bütün zamanların en iyileri’ni sinemamuzik.com okurlarına ve müzik eleştirmenlerine sorduk. İlginç liste çıktı ortaya:
Her biri meslekte en az 20 yılı devirmiş müzik yazarlarımızın saptadığı yerli grupların ‘şeref tablosu’nda Moğollar, Bulutsuzluk Özlemi ile ‘orta yaş’a dayanmış akranlar mor ve ötesi ile Duman gözüküyor. Hemen enselerinde Kurtalan Ekspres ile Dervişan yer alıyor. Bir alt basamakta ise, az zamanda çok iş yapmış Hardal ve Mazhar Fuat Özkan bulunuyor. Aslında gözler Mazharlar’ı daha üstte arıyor da, ‘ticaret’in dozunu kaçırmak bazen böyle sonuçlara neden oluyor.
Sinemamuzik.com, bir çoğu Altın Portakal’da jürilik de yapmış sinema yazarlarına sordu: ‘Antalya Altın Portakallı en iyi film hangisi’?... Birinciler listesinde ‘kortej’e çıkan ve bütün zamanların Altın Portakal birincilerini değerlendiren 31 sinema yazarının katıldığı araştırmada, Zeki Ökten’in 1980 tarihli Sürü filmi 213 puan toplayarak birinciliği kazandı. Sürü’yü 204 puanla Muhsin Bey (Yavuz Turgul) ve 192 puanla Uzak (Nuri Bilge Ceylan) izledi.
Sinemamuzik.com sinema yazarlarına sordu: ‘İlk uzun filmini 21. yüzyılda çeken en iyi 10 yerli yönetmen kim?... 30 sinema yazarının katıldığı araştırmada bol ödüllü Emin Alper 195 puan toplayarak birinciliği kazandı. Alper’i 145 puanla Pelin Esmer ve 136 puanla Özcan Alper izledi. Emin Alper'i 27 sinema yazarı listesine alırken, Pelin Esmer’e 25, Özcan Alper’e 20 listede yer verildi. Bazı popüler isimler ön sıralarda yer alamadı.
Burhan Şeşen’in kaleme aldığı “Nesinİ Söyleyim” kitabı yayınlandı. "Biz Kitap" etiketi taşıyan yapıtı Şeşen, kitabını, oğlu Serhan ile kızı Dilhan'a armağan etti. Okuma serüveninin başladığı mahalle kütüphanesinden bu günlere süreci okuyucularıyla paylaşan Şeşen'in kitabı 183 sayfa.
Türkiye´nin büyük kentlerinde yayında olan radyo kanallarının geniş listesi
Genç yaşına karşın uzun yıllardır rap müzikle uğraşan ´sinemamuzik.com´ okuru Emre Onaran sitemiz için şarkı yazdı. Yapıtını arkadaşı Uygar´la (Ragyu) birlikte seslendiren Emre Onaran´ın (Sürgün) videosu içeride:
Ünlü grupların kuruluş öyküleri, müzik serüvenleri yakından takip edilse de isimlerinin nasıl doğduğu ve koyulduğu pek bilinmez. Meraklısı için ilginç bir liste hazırladık:
Popüler orkestralar ile grupların Türkiye serüvenini ‘Günlerin İçinden Canım’ / 100 Yıllık Türkiye Popüler Orkestralar ve Gruplar Tarihi (1923-2022) adlı internet sitesinde anlattım.