PARİS'TE SON TANGO 50. YAŞINI KUTLUYOR

14 Ekim 1972'de New York'ta sinema tarihinin en tartışmalı filmlerinden biri dünya prömiyerini yapıyordu. Başkahramanlar Paul ile Jeanne sorunlu ilişkisi, Marlon Brando ile Maria Schneider’ın seks sahneleri, mahkeme kararıyla filmin yakılması, sansür tartışmaları Bertolucci’nin Paris’te Son Tango’sunu bir sanat eserinin çok ötesine taşıdı kısa sürede. Sinema tarihinde çok az film, art arda bu kadar skandal ve dedikodunun yardımıyla ünlendi; ‘kült’ oldu…

Uluslararası kariyerine son rötuşu atan Marlon Brando ile hiç tanınmayan gencecik Maria Schneider’ı dünya vitrinine koyan Paris’te Son Tango bugün 50. yaşını kutluyor.

Öykü şöyle; 30 yaşında Konformist ile büyük başarı kazanmış Bertolucci, 1971'de elinde yeni projesiyle yapımcı Alberto Grimaldi’ye baş vuruyor. Grimaldi senaryoyu kabul ediyor ve oyuncu seçimine başlıyor.

Kafasındaki başroller, Konformist’te yönetmenle çalışmış Jean-Louis Trintignant ile Dominique Sanda.

Hamilelik dönemindeki Sanda senaryoyu okuduktan sonra rolü hemen geri çeviriyor; Trintignant da pek sıcak bakmıyor.

Erkek başrol için Jean-Paul Belmondo ve Alain Delon ile de temasa geçiliyor; ama olmuyorı.

Sonra devreye Baba’nın (The Godfather) setinden yeni dönmüş Marlon Brando'nun adı giriyor.

Kendisine 250.000 dolar ve gelirin yüzde10'u teklif ediliyor; Brando kabul ediyor.

Henüz yirmi yaşında bile olmayan Maria Schneider de, kadın başrol Jeanne için seçiliyor. Fransız oyuncu yıllar sonra, ‘Senaryoyu ilk okuyunca aşırı hiçbir şeyle karşılaşmadım’, diyor.

Bertolucci, Paris'e yumuşak ve canlı tonlar atması için kameranın ardına görüntü yönetmeni Vittorio Storaro’yu oturtuyor

Film müziği ise Gato Barbieri’ye emanet ediliyor ve tangoya göz kırpan melankolik bir caz arzu ediliyor Barbieri’den.

 

Senaryodaki bazı diyaloglar için Agnès Varda'dan yardım alınıyor ve devamını Bernardo Bertolucci ile Franco Arcalli hallediyor…

Paris'te yaşayan 45 yaşındaki Amerikalı Paul ile 20 yaşındaki Jeanne’in hikayesini anlatan Paris’te Son Tango Aralık 1972'de Avrupa'da gösterime girdi ve ‘tereyağ sahnesi’ başta olmak üzere seks görüntüleri hemen gazete manşetlerine yerleşiyor.

Vatikan, filmi Avrupa sinemalarında yasaklamak için adeta haçlı seferi başlatıyorı ve Paris’te Son Tango 30 Aralık 1972'de yasaklanıyor.

İtalya’da 1976'da mahkeme kararıyla kopyalar imha edilirken Grimaldi, Bertolucci, Brando hapis cezalarına çarptırılıyor; şartlı tahliyeyle serbest kalıyor. Üç kopya imha edilmeden devletin arşivinde korumaya alınıyor.

Yıllarca karanıkta bekleyen Paris’te Son Tango Batı’da özgürlüğüne kavuşuyor ve sinemalarla televizyonda gösterimine izin çıkıyor. Yine de 136 dakikalık özgün kopya, Türkiye dahil birçok ülkede sansürlenip kesilip biçiliyor.

Brando’nun Schneider’la tecavüz sahnesinde kullandığı tereyağı hiç unutulmuyor ve bu kareler hep filmin önüne geçiyor.

Tereyağı sahnesini Bertolucci şöyle anlatıyor: ‘Paris’te çekimden önce Brando ile sette konuşuyorduk. Brando kahvaltıda baget ekmeğin üzerine tereyağı sürmeye başladı. Kafamda şimşek çaktı; Brando da anlamış olacak ki, tamam der gibi baktı. Sahne gerçekçi olsun diye Maria'ya hiçbir şey söylememeye karar verdik. Oyuncu olarak değil, bir kadın olarak tepkisini almak istiyordum. O da beklediğim gibi ağladı, çığlık attı, incindi…’

Schneider ise geçmişe geri dönebilse o sahnede oynamayacağını tekrarlayıp duruyor söyleşilerde: ‘Senaryoda böyle bir şey yoktu. 20 yaşındaydım ve hiçbir şey anlamadım. Brando ile Bertolucci beni kandırdılar ve hiç umursamadan kulandılar. Kendimi tecavüze uğramış gibi hissettim. Onları affedebilmem uzun yılları aldı. Gerçekten çok sinirlenmiş ve kırılmıştım.’

Magazin basınına göre Maria Schneider bu rolden sonra bir daha kendine gelemedi, psikolojik sorunlarını uyuşturucuyla unutmaya çalıştı, intihara yeltendi, hayatı mahvoldu.

Schnider’ın 2011’deki ölümünden iki yıl sonra Bertolucci, ‘Zavallı Maria… Filmden sonra bir daha görüşmedik, çünkü benden nefret ediyordu. Pişman değilim, sadece suçluluk hissediyorum. Bazen film yapmak için, bir şey elde etmek için tamamen özgür olmak gerekir. Maria'nın rol yapmasını değil öfke ve aşağılanmayı hissetmesini istedim. Senaryoda tecavüz sahnesi vardı ama tereyağı konusu yoktu. Maria ona bozuldu…’

Film dünya çapında 100 milyon dolara yakın hasılat topladı. 1974 yılında iki dalda (yönetmen, erkek oyuncu) Oscar heykelciğine aday gösterildi ama kazanamadı.

CUMHUR CANBAZOĞLU